Sosyalist Kürtler (1917-1937) Devrim, İnşa, Sürgün

Sosyalist Kürtler (1917-1937) Devrim, İnşa, Sürgün

Yüzyıllardır Kafkasya sahasında yaşam sürdüren Kürtler için şüphesiz 1917 yılı bir "annus mirabilisti." Yani muhteşem bir yıl imgesi yaratmıştı. Özellikle "gıllet" çeken Kürt kesimi açısından adeta bir dönüm noktasıydı. Rusların çok kere kullandığı bir atasözünde olduğu gibi kurabiye dolusu kamyon Kürtlerin sokağına da yönelmişti. Çarlığın demir ökçesi altında ezilen bir halk olarak Ekim Devrimi'ni sevinçle karşılamıştı. Devrim, her bireyde olduğu gibi yoksul Kürt köylüsü ve işçisinin nazarında da bir "çare-i halas" olmuştu.
Ulusların kendi kaderini tayin hakkıyla daha fazla umutlanan ve devrimle arasındaki "rabıtayı" güçlendiren Kürtler, 1920'li yıllarda sokaklarına gelen kamyonun kurabiyelerini afiyetle yemeye başladılar. Bu dönemin sihirli sözcüğü "korenizatsiya", yani “yerlileştirme” idi. Sovyet yönetimi bu politikayla farklı etnisitelerde bir "aidiyet duygusu" yaratmaya çalışmıştı. Çarlık döneminin "mezmum" vatandaşı, yerini "makbul" vatandaşa bırakır gibiydi. Yine bu yıllarda başlatılan Latinizasyon politikası, etnik kimliklerin aidiyet duygusunu daha da kamçılamıştı.
1930'lu yıllar ise tamamen farklı bir mizansene döndü. Düzenli çalan çanın içinde otlar birikmeye başladı. "Apparatus", devrim rayından kopmaya yüz tutmuştu. Bu dönemin alamet-i farikası "Ruslaştırma" olmuştu. 1920’li yılların Latinizasyonu yerini "Kirilleştirme" siyasetine bırakmıştı. Lenin'in "devlet varsa özgürlük yoktur" aforizması bu yıllarda zihinleri oldukça meşgul etmişti. Bütün bu paradigma değişimi kuşkusuz Kürt halkını da derinden etkilemişti.  Bu çalışmada Kürtlerin sosyalist inşa sürecinde (1917-1937) edindiği kazanımlar, maruz kaldığı zorluklar ve yaşadığı deneyimler ekseriyette Rusça kaynaklar ışığında tahlil edilmektedir.

İsmet Konak

İsmet Konak 1982 yılında Dersim’de doğdu. İstanbul Üniversitesi gazetecilik bölümünü bitirdikten sonra Lomonosov Moskova Devlet Üniversitesi’nde Rusya tarihi alanında yüksek lisansa kabul edildi. Yüksek lisansı “Kürtlerin Sovyet Sistemine Entegrasyonu ve Adaptasyonu: 1920’li ve 30’lu Yıllar” adlı tezle bitirdi. Daha sonra İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Tarihi bölümünde “Türkiye’nin İç Savaş Döneminde (1918-1922) Sovyet Rusya İle İlişkileri” adlı tezi savunarak doktor unvanına kavuştu. Bunu müteakip Kars Belediyesi, Hrant Dink Vakfı ve AB’nin ortak katkısıyla “Geçmişten Geleceğe Uzanan Köprü: Kars” adlı bir çalışma yaptı. Ayrıca “Kürt Tarihinde Müteferrik Bir Aşiret: Birûkanlar”, “Kürt Tarihinde Bir Özerklik Modeli: Kızıl Kürdistan”, “Sovyet Kürtlerinin 1937-38 Sürgünü”, “Tarih Yazımında Alternatif Bir Model: Pokrovskiy Tarih Ekolü”, “1917 Ekim Devrimi’nde Kürtler”, “Kırım Savaşı’nda Ruslar ve Kürtler”, “Kavkaz Gazetesinde Kürtler (1854)”, “Rusça Kaynaklar Işığında Medler”, “Etnicheskaya Identichnost’ Zaza”, “Turkish Policy During the Russian Civil War (1918- 1922)”, “Polîtîkaya Kurdkî ya Bolşevîkan de Rolê Tirkîya”, “Qedrî Can û Sosyalîzm” vb. makaleleri ulusal ve uluslararası yayınlarda Türkçe, Rusça, İngilizce ve Kirmanckî (Zazakî) dillerinde yayımlandı. Yazar, editörlük yapmakta ve Rusya tarihi alanında akademik çalışmalara devam etmektedir.


Navê Kitêbê Sosyalist Kürtler (1917-1937) Devrim, İnşa, Sürgün
Navê Orîjînal -
Nivîskar İsmet Konak
Wergêr / Lêkolîner -
ISBN 978-625-7383-69-1
Cûre Lêkolîn
Rûpel 232
Ebat 13.50 x 21.00 (cm)
Ziman Türkçe
Alfabe Latînî
Sala Weşanê 2022
Çapa Çendan 1
Berg -