İngiliz ve Fransız Arşiv Belgeleriyle Şeyh Said Hareketi

İngiliz ve Fransız Arşiv Belgeleriyle Şeyh Said Hareketi

Yahudi asıllı Mois Kohen'nin aktarımıyla: "Türkiye'de, Allah'ın hakiki kılıcı Haçlıların pençesinde ve Allah'ın kalemi ise Türkçülerin elinde... Bu kılıç ve kalem izdivaç ettiler. Bu izdivaçtan bir cemiyet doğdu ki, bu cemiyetin adı 'Türk Milleti' (Cumhuriyet)dir."
1925 Kürt Hareketi bu Cumhuriyetin neticesiydi. Fransa'nın İstanbul Askeri Ataşesi Albay Catroux, Şeyh Said İsyanıyla ilgili, "Türkiye'nin önündeki sorun, bizim Cezayir ve Fas'ta, dağları aşmak zorunda kalarak çözmemiz gereken sorunlara benziyor. Tabii ki sadece askerî harekât ile değil, şüphesiz siyasi hazırlık ve uygun bir idari çaba ile, Kürdistan'ı, toplumsal örgütlenmesinde ve ekonomik sefaletinde bırakarak..." diyar.
Fransız entelektüel Jean Paul Sartre "Hepimiz katiliz ve Sömürgecilik bir sistemdir" diyerek Fransa'yı Cezayir'de katliam yapmakla itham etmişti.
Cumhuriyetin Kürt politikası, Fransa'nın Cezayir politikasından farksız değildi. Şeyh Said neden harekete geçmek zorunda kaldı ve İngiliz ajanı olmakla suçlandı?
Kürtlerin arkasında kimler vardı, Azadi Cemiyeti'nin işlevi neydi, Seyyid Abdulkadir İngilizlerle anlaştı mı? Özellikle İngiliz, Fransız ve Rusların bu Kürt hareketi hakkındaki politikası neydi, hareket neden başarıya ulaşmadı?..
Tüm bu sorular, belgeleriyle bu çalışmada cevap bulmaktadır.

Salih Cemal

SALİH CEMAL 1964 yılında Varto’da doğdu. 1980 yılında Varto Lisesi’nden mezun oldu. 1988 yılına kadar Türkiye’de yaşadı, 1989 yılı başından itibaren Fransa Paris’te yaşamaktadır. Avrupa’da Kürtler ve Kürdistan konusunda geniş araştırmalar yapmıştır. Özellikle Fransız Dışişleri Bakanlığı Diplomasi Arşivleri ve Savunma Bakanlığı Savaş Arşivlerinde uzun zaman çalışmıştır. Londra’da The National Archives, Cenevre’de Société Dès Nations (Milletler Cemiyeti) ve BOA. Başbakanlık Osmanlı Arşivlerinde konuyla ilgili araştırmalar da yapan yazar Kürtler ve Kürdistan konusunda on binlerce belgeyi barındıran geniş bir arşive sahiptir. “İngiliz ve Fransız Arşiv Belgeleriyle Şeyh Said Hareketi” adlı bu çalışmanın dışında, “İngiliz ve Fransız Arşiv Belgeleriyle Sevr-Lozan-Musul’da Kürtler” adında bir araştırma kitabı ve “Şubat Sürgünü” adında bir romanı da yayımlanmıştır. Yayınlanmamış “Tarihte Varto” adında bir araştırma kitabı ile “Gelname” adlı Kürtçe edebi bir çalışması daha bulunmaktadır.


Navê Kitêbê İngiliz ve Fransız Arşiv Belgeleriyle Şeyh Said Hareketi
Navê Orîjînal -
Nivîskar Salih Cemal
Wergêr / Lêkolîner -
ISBN 978-625-7383-74-5
Cûre Lêkolîn
Rûpel 464
Ebat 13.50 x 21.00 (cm)
Ziman Türkçe
Alfabe Latînî
Sala Weşanê 2023
Çapa Çendan 1
Berg İHB